جرأت ورزی یا ابراز وجود چیست؟
جرأت ورزی یا ابراز وجود چیست؟
ابراز وجود توانایی ارائه شفاف افکار و احساسات به روشی محترمانه است . در ابراز وجود به حقوق دیگران تعدی نمی شود و یا نتایج حاصل از آن به احساس گناه نمی انجامد. این رفتار به صورت ارتباطی صادقانه، مستقیم و باز بوده که موجب رشد و ارتقای شخص می گردد. با ابراز وجود احساس اعتماد به نفس در فرد بوجود می آید و فرصت ایجاد رابطه دوستانه را افزایش می دهد و به فرد کمک می کند تا با احساسات بهتر و کنترل بیشتری روی موقعیت های روزانه زندگی خود عمل کند. این امر همچنین توانایی تصمیم گیری را در فرد افزایش می دهد. به طور کلی ابراز وجود به معنای توانایی بیان و ابراز افکار و احساسات است به گونه ای که بازگو کننده نیازهای فرد بوده و راههای برقراری ارتباط با دیگران را برای وی باز نگه می دارد.
در این قسمت انواع راههای ارتباطی مورد بررسی قرار می گیرد:
سبک ارتباطی جرأتمندانه:
در این سبک ارتباطی ، فرد روی حق خود می ایستد . افکار، احساسات و عقاید خود را مستقیم، صادقانه و به نحوی مناسب بیان می کند به طوری که حقوق دیگران را پایمال نکند.
پیام اصلی ابراز وجود این است «این چیزی است که من فکر می کنم، من موقعیت را چنین می بینم.من مهم هستم و تو هم مهمی »
هدف از ابراز وجود به تعادل رساندن قدرت است .هم حقوق فرد و هم حقوق دیگران مهم است.
سبک ارتباطی انفعالی (کمرویی):
الف) نقض حقوق خود یا عدم بیان صادقانه احساسات، افکار و باورها و در پی آن اجازه تعدی به دیگران دادن یا زیرپا گذاشتن افکار و احساسات خویش به شکل پوزش خواهانه و بی اهمیت جلوه دادن خود از ویژگی های بارز این سبک ارتباطی است.
پیام اصلی انفعالی بودن این است «احساسات من مهم نیست فقط احساسات تو اهمیت دارد. افکار من مهم نیست. افکار تو فقط ارزش شنیدن دارند. من هیچم تو همه چیز هستی.»
هدف از انفعال، خشنود ساختن دیگران برای اجتناب از تعارض به هر بهایی است.
سبک ارتباطی پرخاشگرانه:
در این سبک ارتباطی فرد روی حقوق شخصی خود می ایستد. افکار احساسات و باورهای خود را اغلب غیرصادقانه، معمولاً نامناسب و همواره با نقض حقوق دیگران بیان می کند.
پیام اصلی پرخاشگری این است «این چیزی است که من فکر می کنم باورهای متفاوت تو ابلهانه است. این چیزی است که من احساس می کنم، احساسات تو به حساب نمی آیند.»
هدف پرخاشگری برتری و پیروز شدن و وادار کردن دیگری به باختن است. این پیروزی حاصل تضعیف، توهین، تحقیر و غلبه کردن بر دیگران است تا این که دیگران تضعیف شوند یا نتوانند نیازها و حقوقشان را بیان و از آن دفاع کنند.
تکنیک های خاص جرأت ورزی (ابراز وجود):
افکاری که باید به ذهن بسپارید:
1- با ابراز وجود درهای ارتباط صادقانه را به روی دیگران می گشایید.
2- رفتار حاکی از ابراز وجود فقط با آنچه می گویید تعیین نمی شود. بلکه به نحوه ی گفتن شما باز می گردد.
3- استفاده از «زبان بدن» حاکی از توانایی بالای ارتباطی شما می باشد. این هماهنگی پیام شما را شفاف تر و اثربخش تر می سازد.
4- زبان حاکی از ابراز وجود عبارت است از:الف) حفظ تماس چشمی مستقیم ب) حفظ حالات بدنی مستقیم، راست و محکم ج) صدای شفاف و رسا د) عدم استفاده از صدا و لحن خشن، زمزمه ای و لرزان هـ ) استفاده از بیان چهره ای برای تأیید گفته خود.
5- مهارتهای ارتباط شما مجموعه ای از رفتارهای آموخته شده است. رفتار حاکی از ابراز وجود مهارتی است که می توان آنرا آموخت و با تمرین پایدار نگه داشت.
6- رفتار حاکی از ابراز وجود اغلب با رفتار پرخاشگرانه خلط می شود. رفتار قاطعانه و حاکی از ابراز وجود متضمن صدمه زدن فیزیکی یا هیجانی نیست.
7- هدف از رفتار حاکی از ابراز وجود به تعادل رساندن قدرت است و نه پیروزی یا خرد کردن دیگران یا موجبات درماندگی دیگران را فراهم نمودن.
8- رفتار حاکی از ابراز وجود شامل بیان حقوق خودتان به عنوان یک فرد است شما حق دارید خواسته ها، نیازها و ایده هایتان را بیان کنید.
9- به یاد داشته باشید، دیگران حق دارند با رفتاری حاکی از ابراز وجود به خواسته ها، نیازها و ایده هایتان پاسخ گویند.
شروع بحث:
1- با ضمیر اول شخص شروع کیند: «من فکرمی کنم که ...» «به اعتقاد من ....»
2- از جملات مرکب حاوی چند عبارت که با کلمات پیوندی نظیر زیرا، بنابراین و اما استفاده کنید: «من با آنچه گفتی مخالفم، چون ...» یا «من با اولین نکته ای که گفتی موافقم ولی ...»
3- نیازی نیست که شما بحث جدیدی را برای ابراز عقایدتان بیان کنید، شما می توانید با عبارت بندی جدید، با تکرار و تکمیل گفته های دیگری عقایدتان را بیان کنید.
4- شما ممکن است موافق یا مخالف گفته های دیگران باشید چه بسا مسیر و جهت بحث را تغییر دهید. «من فکر می کنم از نکته غافل مانده ایم و آن...»
ادامه دادن به بحث:
1- فعالانه گوش دهید، سر خودتان را تکان دهید، مستقیم به دیگران نگاه کنید.
2- منتظر مکثی طبیعی در خلال مکالمه باشید.
3- کمی صدایتان را بلند کنید تا به دیگران علامت دهید که می خواهید صحبت کنید.
4- از بدن خود استفاده کنید. وارد عرصه گفتگو و بحث شوید، از حرکات دست استفاده کنید کسی را که می خواهید با او حرف بزنید، لمس کنید.
5- عقایدتان را بیان کنید «من فکر می کنم که ...» یا بپرسید «چه فکری می کنی راجع به ...»
6- برای جلب توجه دیگران اسم فرد را بیاورید. «علی، من فکر می کنم...»
7- از جملاتی مانند «من دقیقاً نمی دانم درباره چه صحبت می کنید اما به نظرم جالب می آید» استفاده کنید.
مقاومت در برابر قطع سخن:
1- صدایتان را کمی بالا ببرید تا علامت دهید که می خواهید گفته هایتان را به اتمام رسانید.
2- عبارات را تکرار کنید تا رشته افکارتان از هم نگلسد. «من فکر می کنم... اما فکر می کنم که ...»
3- بدون شتاب به گفته هایتان ادامه دهید.
4- به کسی که گفته شما را قطع می کند، نگاه نکنید، به افراد متوجه خودتان بنگرید.
5- از کسی که گفته شما را قطع کرده است، بخواهید منتظر بماند تا شما گفته هایتان را به پایان ببرید. «من فکر می کنم بهترین کاری که می توان انجام داد... لطفاً یک لحظه تأمل بفرمایید.»
6- مکث های کوتاهی کنید، سپس به سرعت گفته هایتان را خلاصه کنید.
7- اگر قطع صحبت شما به دلیل طرح پرسشی باشد، خیلی مختصر آن را پاسخ گویید و سپس اظهاراتتان را خلاصه کنید.
8- شما می توانید نظرتان را تغییر دهید و به تقاضایی که اول پاسخ «بله» داده بودید، حالا «نه» بگویید.
دفتر مشاوره دانشجویی پردیس علامه طباطبایی اردبیل